Jedna posledica poslesocijalstičke politike sa prošlošću u Jugoslaviji je novo "fragmentizovanje istorije" (Steinbach, Höpken). Nove žrtve i junaci zamagljavaju važne segmente istorijskog sećanja jer je nova etnokratska perspektiva jednostrano istisnula socijalnu dimenziju istorije. Službena istoriografija sa novim sećanjima lako je prerasla u borbenu ideologiju. U novoj opsesivnoj kulturi sećanja najpre je socijalizam stigmatizovan (ne samo poslednjih 10 nego 50 godina). Može se čak govoriti o mitiziranju komunističkih zločina, tj. o upotrebi jednog krutog obrasca prošlosti za stvaranje identiteta reorganizovanog političkog kolektiva. Novi istraživački prioriteti su komunistički zločini nad folksdojčerima, srspkim građanstvom i ibeovcima. Reč je o kontinuitetu totalitarizma bez ikakvih iskupljujućih vrlina. Radi se još uvek o prilično nediferenciranom stilizovanju komunista i Tita u smrtne neprijatelje Srba i demokratije. Sećanje na "naciji neprijateljski socijalizam" je krajem 20. veka svuda bilo sredstvo u borbi protiv višenacionalne jugoslovenske države. Premda je u službenoj Srbiji ovaj proces tekao nešto sporije nego u drugim bivšim republikama, u neslužbenoj istoriografiji bio je vrlo upadljiv. I u srpskoj istoriografiji primetno je iščezavanje levičarske struje. Okolnost bi bila razumljivija da je na delu samo saobražavanje novoj epohalnoj svesti. Međutim, reč je o neskrivenoj konverziji 

o kojoj na karakterističan način svedoče pocepane biografije istoričara: s jedne strane doktorati iz socijalističkog doba, a s druge antikomunističke knjige. Ovaj rascep još više otkriva suprotnost između ranijeg jugoslovenstva i današnjeg nacionalizma. U pravdanju konverzije nastali su ne manje karakteristični obrasci racionalizacije: "Ja nikada nisam bio istinski komunista" ili "Premda sam bio šlan SKJ, bio sam unutrašnji disident i žrtva" itd. Iako je konverzija intelektualaca globalnoevropska pojava, u srpskoj istoriografiji je dramatična i upadljiva (Petranović, Đuretić, Gligorijević). Osim burnih zbivanja, verovatno je važan unutarnaučni uzrok brze konverzije kod istoričara bio pretežno događajni pripovedački nivo lišen teorijskoistorijske utemeljenosti. Jedna od pretpostavki ove analize jeste da se konverzija lakše odvija u događajnoj nego u strukturnoj istoriografiji. Međutim ni događajni i pripovedački ton nije lišen opštijih manje ili više izričitih pretpostavki, doduše ne teorijske koliko moralnopolitičke prirode. Današnji istorijsko- didaktički model sastoji se iz obrazaca prerade prošlosti koji počivaju na arhetipskom antikomunističkom suprotstavljanju dobra i zla, dželata i žrtve, krivice i nevinosti, moje nacije i drugih. Komunizam je neprirodna izraslina na srpskom organizmu koja se osporava različito akcentovanom antitotalitarnom retorikom: 1. kod liberalne struje u obliku kritike narodnjačkog kolektivizma, 2. kod nacionalno-romantičarske struje u obliku negacije internacionalizma, federalizma i mondijalizma ("Svaku Jugoslaviju u mutnu Maricu"). Kao ni u drugim oblastima ni u istoriografiji antitotalitarizam kao rastegljivi protivstav nije homogen: doslednije liberalne struje pod njim podrazumevaju komunistički jednopartijski monizam, nacionalistima smeta autoritarno komunističko gušenje nacionalizma, konzervativcimasuzbijanje religije, a panslavističkim strujama Titova zabrana proruskih udruženja. Ako i nije lako uvek raščlaniti složeni antitotalitarni konzervativno-liberalni splet prozapadnih i panslavističkih kritika komunizma, ipak se mogu raspoznati neki karakteristični obrasci. Tako npr. obrasce "žrtvene didaktike" (komunistički totalitarizam contra etnokratskom liberalizmu) i model nultog časa (istinska istorija počinje tobože u Hrvatskoj od 1990, a u Srbiji od 2000) treba razumeti kao odgovore na nove legitimacijske potrebe režima. Antitotalitarno viđenje socijalizma je negativni stereotip koji služi konstruisanju liberalne i konzervativne nacionalne svesti pođednako. Najnovija kovanica o srpskom "demokratskom nacionalizmu" je izraz iste težnje